Persoonlijk leiderschap, een uitgebreide handleiding

De term: “persoonlijk leiderschap” dekt perfect de lading. Het gaat over jezelf aansturen, zelf de leiding nemen in je leven. Deze vorm van leiderschap komt in elk leiderschapsprogramma aan bod. Voordat je anderen kunt gaan aansturen, moet je namelijk eerst leiderschap over je eigen leven nemen.

In dit artikel leg ik uit wat wij onder persoonlijk leiderschap verstaan. Het is losjes gebaseerd op “De zeven eigenschappen van effectief leiderschap”, nog steeds een van de betere boeken over persoonlijk leiderschap.

Ik geef aan de verschillende stappen echter ook regelmatig mijn eigen invulling, die we ook toepassen in onze leiderschapstraining.

Inhoudsopgave

• Wat is persoonlijk leiderschap
• De verschillende onderwerpen in persoonlijk leiderschap
  • Zelfsturing
  • Doelmatigheid
  • Timemanagement
  • Assertiviteit
  • Communicatie
  • Teamwork
  • Zelfzorg
• De grenzen van persoonlijk leiderschap

Wat is persoonlijk leiderschap?

Er is geen goede, wetenschappelijke definitie van persoonlijk leiderschap. Toch is het een term die in de praktijk veel gebruikt wordt.

In dit artikel bedoel ik er de leiderschap over jezelf mee.

Dat is een belangrijk onderwerp in leiderschapstraining. Als je iemand wilt aansturen, moet je namelijk eerst je eigen leven kunnen aansturen. Als je dat niet doet is je leiderschap in het beste geval ineffectief en in het slechtste geval destructief. Het staat er echt: als je niet goed op jezelf kunt reflecteren, kun je als leider afbreuk doen aan de effectiviteit van je team.

Het goede nieuws is: als je wel de regie neemt in je eigen leven, wordt dat leven prettiger, zul je meer betekenis ervaren en ook meer erkend worden door anderen. Dat er geen wetenschappelijke definitie van persoonlijk leiderschap is, betekent niet dat er geen wetenschappelijk onderzoek gedaan wordt. Denk aan de self-determination theory, goal setting theory en onderzoek naar de locus of control. De afgelopen jaren zijn er talloze studies die we kunnen aangrijpen om onze persoonlijke effectiviteit te versterken.

In dit artikel doe ik een aanzet op basis van verschillende thema’s. Hieronder begin in direct met de belangrijkste:

Zelfsturing

Persoonlijk leiderschap begint met zelfsturing. Oftewel de realisatie dat je aan het stuur moet zitten van je eigen leven. Het inzicht dat jij de controle hebt. Dit is tegelijkertijd een gemeenplaats (dat weet toch iedereen!) als een omstreden punt (je gelooft dus in de maakbaarheid van je leven?).

De cirkel van invloed is een mooi idee om uit te leggen hoe we zelfsturing bedoelen:

In de cirkel van betrokkenheid zitten alle onderwerpen waar we bij betrokken zijn. Als ik een cafe met een terras heb, zal ik meer verkopen als het zonnig is buiten. Ik ben dus betrokken bij het weer.

Ik heb echter geen invloed op het weer. Ik heb wel invloed op de aanschaf van terrasverwarming en een goede luifel zodat mensen ook buiten kunnen zitten als het even regent. Kort samengevat heb je niet overal invloed op, maar als je wel invloed hebt, moet je die ook nemen.

De meeste mensen klagen wanneer het tegenzit en zien daardoor de mogelijkheden die ze wel hebben over het hoofd. Als je meer persoonlijk leiderschap wilt nemen, is het belangrijk dat je je concentreert op waar je invloed zit.

Als je niet gelooft dat je invloed hebt op je leven, spreekt het voor zich dat je geen leidinggevende moet worden. Waarom denk je dat je dan wel invloed op anderen uit kunt oefenen?

Doelmatigheid

Binnen de organisatiepsychologie is er geen onderzoek dat beter onderbouwd is dan het onderzoek naar doelmatigheid.

[su_quote]Uit onderzoek onder 40.000 mensen in talloze verschillende onderzoekscondities blijkt steeds weer: mensen met duidelijke doelen presteren beter dan mensen die geen doelen hebben.[/su_quote] Als je iets wilt bereiken, is het dan ook zeer verstandig dat je weet wat je precies wilt bereiken.

Daarbij is het ook belangrijk dat je weet waarom je het wilt bereiken. Steeds meer zien we dat mensen de behoefte hebben om zich aan te sluiten bij een betekenisvol doel. Maar betekenisvolle doelen motiveren je team niet alleen, maar jou ook.

Timemanagement

Zonder een timemanagementsysteem functioneert eigenlijk niemand meer in deze maatschappij. Daarom is dit een onmisbaar onderdeel van persoonlijk leiderschap.

Wanneer je niet een duidelijke methode hebt om orde op zaken te krijgen, loop je altijd achter de feiten aan en zul je nooit zelf een stempel kunnen drukken op je dag. Een goed timemanagementsysteem is het verschil tussen doelen hebben en doelen halen.

Wat we exact verstaan onder timemanagement wordt steeds omvangrijker, maar denk in ieder geval aan:

Een agendasysteem: hoe vang je alles dat binnenkomt in een waterdicht systeem.
Energiemanagement: hoe laat je de aard van de taak samenvallen met de energie van de dag. In de ochtend zijn mensen vaak fris en kunnen ze veel aan, terwijl ze in de middag beter zijn in eenvoudiger taken.
Delegeren: taken niet allemaal zelf houden, hieronder valt ook “nee-zeggen” tegen taken die van anderen komen.
Mindset: er moet achter elk systeem ook nog iemand zijn die ziet wat belangrijk is en dus voorrang krijgt.

Zelfsturing, doelgerichtheid en timemanagement zijn de drie stappen die je wilt nemen voor wat betreft je productiviteit. Hieronder gaat het over je omgang met anderen.

Assertiviteit

Als je het heft in eigen handen neemt in je leven, kom je op enig moment “de ander” tegen. Het familielid, de collega of je partner die iets anders wil dan jij. Dat is op zich geen probleem, als je maar weet hoe je daar goed mee om moet gaan. We noemen die vaardigheid: assertiviteit.

Dit is de overtuiging dat jij bepaalde behoeften mag hebben. Dat betekent echter niet dat iedereen hier rekening mee moet houden. Zij kunnen ook behoeften hebben. Uiteindelijk zul je er samen uit moeten komen. We onderscheiden drie soorten mensen:

Sub-assertief: De ander is belangrijker dan ik
Assertief: We zijn beiden belangrijk
Agressief: Ik ben belangrijker dan de ander

De wetenschapper Adam Grant betoogt in Give and Take dat de assertieve keuze steeds weer de beste blijkt te zijn.

Het spreek voor zich dat een sub-assertieve houding niet werkt. Als je niet voor jezelf op durft te komen, kun je ook nooit op je eigen doelen sturen.
Agressief gedrag werkt echter ook niet goed. Als je alleen maar op je eigen doelen stuurt, wil men op den duur niet meer met je werken.
Daarom is de beste houding het zoeken naar een goede verstandhouding tussen jou en de mensen om je heen. Dat is wat we assertiviteit noemen.

Communicatie

Om dat voor elkaar te krijgen is het belangrijk om goed te kunnen communiceren. Dit thema is te breed om hier al te uitgebreid te behandelen, maar je kunt onder anderen denken aan:

• Feedback geven: aangeven wat je van een prestatie vind, zonder op de man te spelen
• Duidelijkheid: hoe breng je een boodschap die aansluit op je publiekOnderhandelen: hoe breng je verschillende belangen met elkaar in overweging
• Goede communicatie: een onderdeel van persoonlijk leiderschap dat gemakkelijk over het hoofd gezien wordt. Dit omdat veel mensen denken dat ze communiceren al kunnen.

Natuurlijk is het ook zo dat de meeste mensen zich wel verstaanbaar kunnen maken. Als leider krijg je echter vaak te maken met moeilijke situaties en hierbij volstaat het niet om je verstaanbaar te kunnen maken. Je moet dan ook wat begrijpen van menselijke verhoudingen en de basisbeginselen van communicatie. Ik raad je dan ook van harte aan om hier aandacht aan te besteden.

Teamwork

Wanneer we het over teamwork hebben, maken we eigenlijk de sprong van persoonlijk leiderschap naar leiderschap op zichzelf.

Wanneer je namelijk de regie over jezelf genomen hebt, is het een logische volgende stap om te gaan kijken wat anderen voor je kunnen betekenen. In een team kun je namelijk veel meer bereiken dan wanneer je alleen werkt.

In een team speelt echter veel meer dan alleen werkgerelateerde zaken. Hier krijg je te maken met belangrijke verschillen van inzicht, politiek en persoonlijke problemen. Hier zul je al je vaardigheden als leidinggevende voor in moeten zetten.

Brouteers zijn professionals met een rebels randje en altijd op zoek naar goud. Lees verder als jij meer weten over wie we zijn of hoe we werken. Heb je vragen? Neem dan contact met ons op!

Toch zetten we teamwork ook bij persoonlijk leiderschap, omdat het belangrijk is dat je jezelf blijft in een team. Dat vraagt heel wat van je. Bijvoorbeeld dat je een eigen mening durft te volgen, dat je anderen durft te confronteren en ook iets met hen kan opbouwen. Dit zijn allemaal persoonlijke vaardigheden.

Met assertiviteit, teamwork en communicatie hebben we alle communicatieve eigenschappen gehad. Ik sluit af met een onderwerp dat niet mag missen. Zeker niet in een tijd waarin talloze mensen uitvallen met burnout:

Zelfzorg

Je bent als leidinggevende zelf je belangrijkste instrument. Dat betekent dat je ook goed voor jezelf moet zorgen.

Het voorbeeld van Covey is sprekend. Hij vraag welke houthakker de beste resultaten levert.-De houthakker die 100 uur aaneengesloten zaagt of-De houthakker die elke 10 uur een uur rust neemt en in die tijd zijn zaag aanscherptIk hoop maar dat jij ook B geantwoord hebt.

Dit brede begrip zelfzorg omvat veel verschillende onderwerpen. Denk bijvoorbeeld aan:

Vitaliteit: sporten, op je voeding letten en niet teveel roken en drinken. Dit is natuurlijk belangrijk voor iedereen, maar je gezondheid is nog belangrijker voor mensen met een zware baan.
Rust: aan hard werken ontkom je al leider niet helemaal. Je kunt echter wel zorgen dat het niet extreem wordt. Een topsporter geeft evenveel aandacht aan inspanning als ontspanning en een leidinggevende zou dat ook moeten doen.
Reflectie: met hard werken worden de grootste prestaties neergezet. Als je altijd maar doorgaat kan het er echter ook voor zorgen dat je het hogere doel uit het oog verliest. Een moment van reflectie met collega’s of een externe partij doet elke leider goed.

Binnen een leiderschapsprogramma is het belangrijk om hier af en toe de tijd voor te nemen. Hou er rekening mee dat ook wat dit betreft zelfsturing verwacht wordt.

De Grenzen van persoonlijk leiderschap

Het ontwikkelen van je persoonlijke leiderschap is een prachtig proces.

We noemen de training wel “wakker worden voor volwassenen” omdat veel mensen diep van binnen nooit ECHT hun verantwoordelijk gezien en genomen hebben.

Met persoonlijk leiderschap bedoelen we precies die stappen nemen die je helpen om het stuur in eigen handen te nemen. Om te beseffen en te merken dat jij sturing mag geven aan je eigen leven en (met hun toestemming) aan dat van de mensen om je heen.

Het kan echter ook nadelen met zich meebrengen. Ik som er hier een aantal op:

• Teveel verantwoordelijkheid nemen: sommige mensen denken ineens dat ze overal voor verantwoordelijk zijn. Dat je ergens invloed op hebt, betekent nog niet per se dat je er verantwoordelijkheid over hebt. Als je dat niet inziet, ga je een drukke tijd tegemoet.
• Niet meer zien waar je invloed stopt: Je hebt weliswaar invloed op het leven, maar je controleert het niet totaal. Soms moet je inzien dat je moet meegaan met de wind die waait. Als je dat niet beseft wordt je een Don Quichote die tegen de windmolens vecht.
• Je wil opleggen: wie eenmaal ziet hoe prettig het is om te sturen op je eigen behoeften, probeert al snel andere mee te krijgen. Dat is geen probleem, maar als je al teveel probeert te overtuigen kan dat je tegen je gaan werken. Laat anderen de vrije keuze om met je mee te gaan.

De auto is een prachtige uitvinding, maar als je hem niet goed gebruikt krijg je er wel ongelukken mee. Net zo is het met persoonlijk leiderschap. Nu je weet van deze valkuilen kun je er rekening mee houden en wanneer je dat doet zul je de ontwikkeling van je persoonlijk leiderschap vooral als prettig ervaren.

Meer informatie over ons Leading Self programma? Klik hier.