In deze periode is op RTL 4 het fascinerende programma “Obese” te zien, gepresenteerd door Wendy van Dijk. Het gaat hierin over mensen die morbide obesitas hebben. Oftewel: dodelijk overgewicht. Elke aflevering wordt er iemand een jaar lang gevolgd bij zijn of haar poging om af te vallen. De vraag die onwillekeurig opkomt bij het zien van dit programma is: hoe hebben deze mensen het zo ver kunnen laten komen? Wat leidt er toe dat iemand zich zo te buiten gaat?
Verslaving of gebrek aan zelfdiscipline?
De persoon uit het eerste programma is Danny. Hij weegt 270 kilo. Door zijn overgewicht is hij zijn vrouw verloren, kan hij niet meer goed autorijden en zijn allerlei openbare gelegenheden voor hem onbereikbaar geworden. Hij is zo dik dat hij zelfs zijn teennagels nauwelijks meer zelfstandig kan knippen. Waarom heeft Danny geen actie ondernomen toen hij 200 kilo woog? Waarom is hij niet gaan sporten en gezonder gaan eten toen hij 150 kilo woog?
Het programma geeft twee verklaringen. De eerste is dat Danny verslaafd is aan eten. Zowel de presentatrice als Danny zelf hebben het regelmatig over zijn verslaving aan eten. De andere verklaring is een gebrek aan wilskracht. Dit is de benadering die wordt gekozen bij het omgaan met de ziekte van Erik. De personal trainer die hem begeleid laat hem vanaf de eerste dag voluit werken en op meerdere punten in het programma wordt Danny streng toegesproken. Tijdens het bekijken van het programma stelde ik mezelf de vraag of deze redenering wel terecht is. Is verslaving inderdaad gewoon een gebrek aan zelfdiscipline?
De zelfdiscipline-val
In “Change Anything”, een boek dat is geschreven door vier vooraanstaande psychologen van Stanford, stelt men duidelijk dat verslaving niet simpelweg veroorzaakt wordt door te weinig zelfdiscipline. In het boek gaat het over het veranderen van verschillende leefpatronen. Er wordt besproken hoe je kunt stoppen met roken, hoe je kunt afvallen en hoe je nieuw gedrag op je werk aanleert. Men gaat er hierbij steeds van uit dat het volharden in ongewenst gedrag vergeleken kan worden met een verslaving. Over het omgaan met een dergelijk verslaving is men echter heel stellig: “Ontsnap uit de zelfdiscipline-val”.
In de rest van het boek wordt deze stelling onderbouwd. Mensen die goed hun verleidingen kunnen weerstaan, hebben vaak niet alleen een sterkere wilskracht dan mensen die snel toegeven aan hun verleidingen. Ze maken ook gebruik van specifieke tactieken om met verleidingen om te gaan. In het boek worden drie van deze tactieken besproken:
- 1 Persoonlijke tactieken. Het hoog houden van je motivatie door jezelf aan je doelen te herinneren. Het versterken van je vaardigheid om nieuw gedrag te vertonen door bijvoorbeeld sportles te nemen.
- 2 Sociale tactieken: Het aanwenden van je omgeving om je te steunen bij het volhouden van je nieuwe gedrag. Mensen zoeken die dezelfde doelen hebben als jij.
- 3 Fysieke tactieken: het aanpassen van je omgeving op je doelen. Als je minder televisie wilt kijken, kun je bijvoorbeeld gewoon het toestel de deur uit doen. En als je wilt afvallen kun je beter niet teveel lekker eten in huis halen.
Verslaving wordt dus door de persoon zelf, zijn sociale omgeving en zijn fysieke omgeving vormgegeven. Met wilskracht bedoelen we de tactieken die de persoon zelf toepast. Als je daar echter alleen maar aandacht aan besteedt, zonder ook te kijken naar de andere twee punten, is de kans groot dat je toch faalt. Je wordt dan door je omgeving of door je vrienden en kennissen verleid om toch weer in je oude gedrag te vervallen. Beter is het om een systeem te verzinnen dat hier rekening mee houdt en ingaat op alle drie bronnen die invloed hebben op een verslaving.
Conclusie
Het resultaat van Danny was overweldigend. Hij is maarliefst 150 kilo afgevallen in één jaar! In het programma leek het er echter sterk op dat hij zijn eetverslaving had ingeruild voor een sportverslaving. Op den duur deed hij ruim vijf uur per dag aan sport. De vraag is of de andere deelnemers uit het programma ook lukt. Als de makers geen rekening houden met de sociale bronnen en de fysieke omgeving is het te voorzien dat niet alle trajecten even succesvol zullen zijn.
Brouteers zijn professionals met een rebels randje en altijd op zoek naar goud. Lees verder als jij meer weten over wie we zijn of hoe we werken. Heb je vragen? Neem dan contact met ons op!
