Wat is het verschil?
Één spatie en een andere klemtoon lijken het enige onderscheid te zijn tussen deze twee termen. Het is echter zo dat er wel degelijk een verschil in betekenis bestaat tussen ‘bewust zijn’ en ‘bewustzijn’. Om dit verschil te ontdekken, kunnen we het gaan vertalen om te zien of het verschil in een andere taal minder subtiel is en misschien zelf al een tip van de sluier op kan lichten. Naar het Duits heeft geen zin dus. Met de termen ‘Bewusst sein’ en ‘Bewusstsein’ zijn we nog net zo ver van huis.
Het Engels is iets behulpzamer met ‘being conscious’ en ‘consciousness’. Waar we in het Nederlands en Duits het woord ‘zijn’ of ‘sein’ niet buiten beschouwing kunnen laten, doet het Engels dat wel met het woord ‘consciousness’. Dit woord is minder verwarrend omdat het niet het werkwoord, of een vervoeging van, ‘to be’ bevat. Het is heel duidelijk een zelfstandig naamwoord, zonder dat ons ‘zijn’ daar een actieve rol in hoeft te spelen, ironisch genoeg. Met andere woorden, er bestaat een bepaald fenomeen dat men bewustzijn noemt, of dat wij ons daar nou van bewust zijn, of niet.
Wat is bewust zijn?
Bewust zijn komt op hetzelfde neer als mindfull zijn. Zonder te oordelen of te labelen sta je stil bij wie en waar je bent. Je bent je bewust van de gedachten die er in je opkomen, zonder per se mee te gaan in die gedachten. Je ‘bent’ dan in de puurste vorm van het woord omdat je niets aan het doen bent. Je zou kunnen zeggen dat je even een ‘human being’ bent, in plaats van een ‘human doing’.
Je bewustzijn verliezen
Maar wat is nou precies het verschil in betekenis tussen deze twee termen? Om daar achter te komen is het handig om te kijken naar wat er gebeurt als iemand zijn bewustzijn verliest en bewusteloos raakt (unconscious). Stel dat er een persoon is die altijd min of meer op de automatische piloot geleefd heeft. Een persoon die nooit bewust zijn leven heeft geprobeerd vorm te geven, nooit doelen heeft gesteld en altijd reactief in het leven heeft gestaan. Als deze persoon vervolgens zijn bewustzijn verliest om één of andere reden, verliest hij dus toch iets. Je kan natuurlijk alleen iets verliezen als je het hebt gehad. Deze persoon was dus niet bewust, maar had wel bewustzijn.
Naar mijn mening houdt bewustzijn in dat je de capaciteit hebt om bewust te zijn. Natuurlijk moet je bij bewustzijn zijn om alle dagelijkse handelingen uit te kunnen voeren en normaal te kunnen functioneren, maar dat betekent geenszins dat je ook maar voor 1 seconde bewust bent. Dat je mindful bent en even stil staat in het moment, in plaats van altijd maar naar het volgende moment toe te werken.
Je ergens bewust van zijn
Ben je je wel bewust van het feit dat ik ‘bewust zijn’ hier niet als wederkerend werkwoord heb bedoeld? Juist. De wederkerende versie van bewust zijn; zich ergens van bewust zijn, heeft altijd betrekking ergens op. Zo kan je je bewust zijn van het feit dat het morgen moederdag is of dat Pietje gele laarsjes aan heeft. Maar als je even voor een kwartier een mindfulness sessie inlast, dan zeg je niet: “Ik ga me bewust zijn”. Nou ja, een Limburger zegt dat misschien.
De conclusie is dat we allemaal bewustzijn hebben en ons van van alles bewust zijn, maar dat we te zelden daadwerkelijk bewust ZIJN.
Het verschil tussen wakker zijn en bij bewustzijn zijn is ook erg interessant. Doctor Jacob Sage behandelt dat onderwerp in zijn artikel ‘The difference between being awake and being conscious‘.
Dit artikel is geschreven door Seph Fontane Pennock, blogger op de Engelstalige site over positieve psychologie: ‘Positive Psychology Program’.
Brouteers zijn professionals met een rebels randje en altijd op zoek naar goud. Lees verder als jij meer weten over wie we zijn of hoe we werken. Heb je vragen? Neem dan contact met ons op!
