Wat is assertief gedrag en hoe word je assertiever?
Die ene collega heeft weer niet zijn taken op tijd afgekregen en toch durf je er niets van te zeggen… Je wordt aangesproken door een verkoper op straat en je weet niet hoe je hem het best af kunt poeieren… Uiteindelijk wordt je zelfs donateur van zijn goede doel, omdat je geen goede redenen kunt vinden om niet te geven… Je partner haalt je over om uit eten te gaan, terwijl je eigenlijk liever thuis blijft. Om de lieve vrede te bewaren, besluit je toch om mee te gaan… Herken je dat soort situaties? Dan kan het goed zijn dat je wel wat meer assertiviteit kunt gebruiken. In deze serie van artikelen zal ik beschrijven wat assertief gedrag is en hoe je assertiever kunt worden.
Assertiviteit is een belangrijke vaardigheid in onze maatschappij. Omdat er maar weinig duidelijk omschreven waarheden meer zijn (zoals geloof, of politieke overtuigingen), is het belangrijk dat we onze eigen mening vormen. Daaruit vloeit voort dat we ook voor die eigen mening moeten opkomen. Tegelijkertijd hebben andere mensen ook hun eigen mening en we willen hen daarin respecteren. Assertiviteit is een manier van handelen waarmee je tegelijkertijd je eigen belangen behartigt en die van anderen respecteert.
Het gedrag dat in de eerste alinea beschreven is, noemen we sub-assertief. Sub-assertieve mensen schikken zich naar anderen en komen niet voor hun eigen belangen op. Vaak doen ze dit omdat ze verwachten dat een assertieve reactie voor problemen zorgt. Wie bijvoorbeeld tegen zijn partner zegt dat hij liever thuis blijft, zou wel eens voor een echtelijke ruzie kunnen zorgen.
Agressieve mensen komen juist te sterk op voor hun eigen belangen en houden onvoldoende rekening met anderen. Wanneer een verkoper hen aanspreekt, zeggen ze bijvoorbeeld: “Ik ben van die oplichterij niet gediend en ik begrijp niet dat iemand zich voor dit werk leent”. Hun partner snauwen ze toe: “Kun je nu nooit eens rekening houden met mij? Hoe kom je nu op het idee om naar de film te gaan op onze enige vrij avond?” Ik heb dit soort reacties bewust niet genoemd in de eerste alinea, omdat agressieve mensen dit artikel waarschijnlijk niet zullen lezen. Zij zoeken namelijk meestal geen hulp, omdat ze geen last van hun gedrag hebben. Hun omgeving heeft vooral last van hen. Zijzelf kunnen dit gedrag heel lang volhouden, natuurlijk vooral wanneer de ontvangende partij sub-assertief is. In een schema ziet de verhoudingen zoals ik die boven besproken heb, er als volgt uit:
Sub-assertief —- Assertief —- Agressief
Het komt vaak voor dat sub-assertieve mensen af en toe ook agressief gedrag vertonen. Ze laten een hele tijd over zich heen lopen en besluiten dan opeens dat het genoeg is geweest en vallen dan uit. Laten we een voorbeeld uit de eerste alinea nemen. Je partner neemt je elk weekend mee naar de stad. Om uit eten te gaan, een film te kijken of om het theater te bezoeken. Dit terwijl jij eigenlijk liever thuis zit. Je durft er echter niets over te zeggen en gaat steeds schoorvoetend mee.
Uiteindelijk besluit je opeens dat het genoeg is geweest. Jij hoeft je niet altijd te schikken naar de plannen van je partner. Die avond zet je de hakken stevig in het zand: “Ik vind dat je me altijd commandeert en dat je egoïstisch bent, je houdt nooit rekening met mij.” Op deze uitspatting heb je een aantal weken kunnen broeden, dus nu komt het er in één keer allemaal uit. De rook komt uit je oren en je verheft je stem. Als reactie daarop gaat je partner ook in het verweer en stelt zich ook agressief op. Een stevige ruzie ontwikkelt zich…
Deze manier van reageren is niet alleen onhandig, maar ook oneerlijk tegenover je partner. Hij wist namelijk helemaal niet dat je de uitstapjes in het weekeind niet leuk vond. Dat had je immers nooit gezegd! Misschien is het zelfs zo dat hij de uitstapje vooral ondernam om jou te vermaken. Wanneer je dit meteen aan het begin had gezegd, hadden jullie het er rustig over kunnen hebben en was er nooit een ruzie ontstaan. Wellicht hadden jullie er dan in goed overleg voor gekozen om de ene week wel en de andere week niet uit te gaan. Misschien had je partner het geen probleem gevonden en was hij met een vriend naar de bioscoop gegaan.
Om assertief te worden, is het belangrijk om praktische vaardigheden aan te leren. Het is dan belangrijk om te weten hoe je iemand op een respectvolle manier kunt vertellen wat jouw mening is. Daarbij gaat het om wat je zegt, maar ook om de manier waarop je dit zegt. Dit komt in het tweede artikel aan bod.
In het derde artikel gaat het over de achterliggende redenen voor sub-assertief gedrag: onze gedachten. Uit onderzoek blijkt dat sub-assertieve mensen anders denken dan assertieve mensen. Ze schatten de kans dat een meningsverschil op ruzie uitloopt veel hoger in en ze denken ook dat ze te angstig zullen zijn om een confrontatie tot een goed eind te brengen. Gelukkig is het goed mogelijk om deze gedachten aan te pakken en om te vormen in meer positieve, bekrachtigende gedachten. In het derde artikel zal het hier over gaan.
Voor nu is het echter belangrijk om in gedachten te houden wat assertief gedrag is: Opkomen voor je eigen belangen en meningen, terwijl je die van anderen ook respecteert.
Doe een assertiviteitstraining en wordt een meer zelfverzekerd persoon
Het IVPP heeft een assertiviteitstraining ontwikkelt gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Je leert onder andere het volgende:
- Hoe je verzoeken weigert
- Wat de 10 grondrechten zijn van assertiviteit
- Hoe je iets kunt voorstellen aan iemand
- Een aantal tips om direct meer sociale vaardigheden te krijgen
- En nog veel en veel meer
Uit onderzoek blijkt dat gedragstraining, het oefenen met assertief gedrag, verreweg het belangrijkste bestandsdeel is van elke assertiviteitstraining. In een training of in een coaching is dit goed te bereiken. Met een van onze coachingstrajecten helpen wij je ermee dit goed te oefenen. Brouteers zijn professionals met een rebels randje en altijd op zoek naar goud. Lees verder als jij meer weten over wie we zijn of hoe we werken. Heb je vragen? Neem dan contact met ons op!
