Binnen de filosofie lijkt het tegenwoordig bijna gemeengoed te zijn om je af te zetten tegen de psychologie. Zo schrijf Brandstof, Nederlands huisleverancier van cursussen over praktische filosofie, dat hun avonden gegarandeerd vrij zijn van “therapeutisch gezwets of psychologische hoogdraverij” . Een betreurenswaardige stand van zaken, want de psychologie en de filosofie kunnen juist veel aan elkaar hebben.
In theorie
Laat ik beginnen met twee citaten die de verhoudingen tussen de beide disciplines goed weergeven:
Psychologie zonder filosofie is blind, filosofie zonder psychologie is leeg –James Hume
Filosofie zonder fundering in de psychologie is een brein in een vat, maar psychologie die niet wordt geleid door filosofie is een kip zonder kop – Jules Evans
In beide citaten komt goed naar voren wat de verhouding is tussen de twee disciplines. De filosofie denkt vooral na over waar je naar toe wil en de psychologie bedenkt eerder hoe je daar komt. Ik vergeleek het eerder al met diëten. We weten inmiddels dat het een goed idee is om minder te eten en meer te bewegen… Maar hoe krijg je dat voor elkaar? Filosofie is goed in de “wat” vraag, psychologie is beter in de “hoe” vraag.
In de praktijk
Een mooi voorbeeld van de scheiding tussen deze twee vragen is onze training persoonlijke effectiviteit. Daar leren we je eenvoudige, wetenschappelijk onderbouwde trucs die het je een stuk gemakkelijker maken om de resultaten te behalen die jij wilt. Welke resultaten dat dan zijn is echter niet aan ons. Daar moet je zelf over nadenken en zelf over beslissen. Als je een advies wil over wat waarschijnlijk het beste is, kun je beter gaan praten met een filosoof.
Ook in mijn boek “Vergroot je zelfvertrouwen” wordt de scheiding tussen filosofie en psychologie goed duidelijk. Uit onderzoek blijkt dat mensen die weten wat ze willen, meer zelfvertrouwen hebben dan mensen die dat minder helder hebben. Het advies is dus om wat meer aandacht te besteden aan het verhelderen van jouw voorkeuren, meningen en standpunten. Het zou echter niet in me opkomen om je te adviseren welke standpunten dat dan moeten zijn. Voor een dergelijk advies is een filosoof weer veel beter geschikt. Waarschijnlijk zal deze ook niet met een kant en klaar advies komen, maar hij is in ieder geval meer gewend om over dit soort vragen na te denken.
In de toekomst
In vroegere tijden waren filosofie en psychologie onderdeel van dezelfde discipline. William James wordt wel de grootvader van de psychologie genoemd, maar hij is ook een invloedrijk filosoof. De hoop is dat de twee disciplines weer wat nader tot elkaar komen. Filosofen, die toch al steeds vaker schrijven over het goede leven, kunnen dan gaan samenwerken met psychologen die schrijven over hetzelfde onderwerp. Ze kunnen dan leren van elkaars sterke punten en onderling informatie uitwisselen. Een dergelijke houding lijkt me in ieder geval constructiever dan de stelling dat psychologie hoogdravend gezwets is.
Brouteers zijn professionals met een rebels randje en altijd op zoek naar goud. Lees verder als jij meer weten over wie we zijn of hoe we werken. Heb je vragen? Neem dan contact met ons op!
