Perfectionisten laten hun eigenwaarde te sterk afhangen van hun prestaties. Ze concentreren zich op hun fouten en zijn alleen tevreden met foutloze prestaties. Ervaringsdeskundige en wetenschapper Tal Ben-Shahar beschrijft in ‘De optimalist‘ hoe perfectionisten gebruik kunnen maken van optimalisme om te komen tot excellent presteren en een positief zelfbeeld. Het boek bevat zowel een zelfhulpdeel als beschouwend deel.
Tal Ben-Shahar is gepromoveerd aan Harvard op het onderwerp zelfvertrouwen. Behalve wetenschapper is hij echter ook ervaringsdeskundige. Ervaringsdeskundige over perfectionisme, een onderwerp dat nauw met zelfvertrouwen samenhangt. In 1987 werd hij namelijk de jongste squash-kampioen van Israël. Om dat te bereiken had hij zijn lichaam echter zo afgemat dat hij een ernstige rugblessure kreeg. Zijn streven naar perfectie had hem uiteindelijk de afgrond ingeduwd. Hij moest afzien van een squash-carrière en zette zich toen volledig in voor een academische carrière binnen de psychologie. Daar vond hij uiteindelijk een betere manier om met zijn perfectionisme om te gaan.
De optimalist uit de titel van het boek is het positieve evenbeeld van de Perfectionist. Perfectionisten laten hun eigenwaarde te sterk afhangen van hun prestaties. Als ze goed presteren vinden ze zichzelf iets waard, maar als ze slecht presteren hebben ze gefaald en voelen ze zichzelf losers. Om fouten te voorkomen doen ze hun uiterste best en spannen ze zich voortdurend volledig in. Ze verwachten een perfecte prestatie en zijn daarom voortdurend enorm streng op zichzelf. Ze concentreren zich op hun fouten en zijn alleen tevreden met foutloze prestaties.
Net zoals de perfectionist is de optimalist er op gericht om goed te presteren. De optimalist begrijpt echter dat perfectie geen deel uit maakt van de menselijke mogelijkheden. Hij begrijpt dat fouten maken noodzakelijkerwijs hoort bij het leerproces en dat het halen van een doel vaak geen rechte lijn van a naar b is. Vallen en opstaan horen met andere woorden bij het bereiken van je doelen. Optimalisten concentreren zich op wat er goed is en niet alleen op wat er nog niet goed genoeg is. Het zijn, met andere woorden, mensen die op een ontspannen en gezonde manier werken aan het bereiken van hun doelen.
Optimalisme als tegenwicht voor perfectionisme
Optimalisme is een belangrijk tegenwicht voor mensen die naar perfectionisme neigen. In de behandeling van perfectionisme blijkt namelijk dat ze ontzettend veel last hebben van hun gedrag, maar dat ze er tegelijkertijd ook op gesteld zijn. Ze zijn bang dat het verlaten van hun perfectionisme leidt tot laksheid en apathie. Optimalisme is een alternatief dat excellent presteren mogelijk maakt zonder de negatieve gevolgen voor het zelfbeeld.
Verhouding perfectionisme en optimalisme
In het eerste deel van het boek legt Ben-Shahar duidelijk uit hoe perfectionisme en optimalisme zich tot elkaar verhouden en hoe je optimalist kunt worden als je op het moment perfectionist bent. In het tweede deel past hij deze denkbeelden toe op het onderwijs, op het werk en op het werk en in de liefde. Hier toont zich de wetenschapper en de filosoof in hem. De hoofdstukken zijn op zich interessant, maar passen minder goed in het format van een zelfhulpboek. Mensen die van hun perfectionisme afwillen, zullen het waarschijnlijk met interesse lezen, maar hun probleem zal er niet minder door worden. Zo is het ook met de laatste hoofdstukken, die Ben-Shahar ‘overpeinzingen’ genoemd heeft. Ook dit zijn op zichzelf interessante stukken, over de rol van leiden en de pro-aging industrie, maar de band met het onderwerp is niet altijd even duidelijk.
‘De optimalist’ is duidelijk geschreven door iemand die zich langdurig met het onderwerp heeft beziggehouden. Op elke pagina staat wel een interessant inzicht. Het eerste deel, dat over de remedie tegen perfectionisme gaat, is helder geschreven en bruikbaar voor mensen die hier mee worstelen. De tweede helft van het boek is wat meer beschouwend van aard. Daardoor is het in de kern van de zaak niet echt een zelfhulpboek, maar haast een culturele beschouwing over de negatieve gevolgen van perfectionisme op onze maatschappij. Aan de andere kant, als je nog het idee hebt dat perfectionisme een goede eigenschap is, ben je daar na het lezen van dit boek voorgoed van genezen. Wat dat betreft ben ik er van overtuigd dat perfectionisten na het lezen van dit boek een stuk meer ontspannen naar hun eigen presteren kunnen kijken.
Brouteers zijn professionals met een rebels randje en altijd op zoek naar goud. Lees verder als jij meer weten over wie we zijn of hoe we werken. Heb je vragen? Neem dan contact met ons op!
