Als je een boek wilt lezen over het vergroten van je sociale vaardigheden, kom je al snel terecht bij titels als: “92 manieren om met iedereen te kunnen praten”. In dat soort boeken krijg je vooral vaardigheden aangeleerd. Vaardigheden die je leren hoe je succesvol kunt zijn in het contact met anderen. Hoewel deze boeken op zich succesvol kunnen zijn, kunnen ze voor sociaal angstige mensen juist een negatieve werking hebben. In dit artikel leg ik uit hoe dit komt.
Het verschil tussen angst voor spinnen en sociale angst
Angststoornissen zijn over het algemeen goed te behandelen. De behandelwijze die daarbij het meest gebruikt wordt, is exposure. Letterlijk de confrontatie zoeken met datgeen waar je angstig voor bent. Wie bang is voor spinnen, moet dus een spin in huis nemen of spinnenfoto’s opzoeken op het internet.
Bij exposure training voor mensen met sociale angst werkt dat echter veel minder goed. Iemand die een ernstige sociale fobie heeft zal gedurende de dag weinig mensen zien, dus voor hen zal exposure kunnen helpen. De deelnemers aan onze assertiviteitstraining bijvoorbeeld, zijn echter in veel mindere mate sociaal angstig. Zij werken vaak wel en komen dus ook elke dag in contact met mensen. Je zou dus kunnen zeggen dat de exposure voor hen niet werkt. Ze komen immers al elke dag in contact met mensen en toch wordt hun spanning niet minder. Nieuw onderzoek naar sociale spanning wijst uit dat dit komt door zogenaamde “safety behaviours”.
Safety behaviours
Safety behaviours zijn de maatregelen die mensen nemen om zich in een spannende situatie veiliger te voelen. In sociale situaties zijn dat bijvoorbeeld de volgende maatregelen:
- Altijd deodorant bij je hebben
- Altijd ja zeggen op het verzoek van anderen
- Alleen maar positieve dingen zeggen tijdens gesprekken
- Oogcontact vermijden
- Weinig zeggen in groepssituaties zodat je niets stoms zegt
Al deze gedragingen beschermen mensen tegen het “afgaan” in sociale situaties.
Neem nu het voorbeeld van de deodorant . Laat ik vooropstellen dat het een goed idee is om fris te ruiken in sociale situaties. Het is echter geen ramp als je op een warme dag een beetje naar zweet ruikt. Mensen die sociaal erg gespannen zijn, vinden dat echter wel een ramp en zouden het verschrikkelijk vinden als iemand in hun omgeving aangeeft dat ze niet lekker ruiken. Om die situatie uit de weg te gaan, nemen ze altijd en overal deodorant mee naar toe. Dat zorgt er echter voor dat ze nooit met een zweterige situatie geconfronteerd kunnen worden en daardoor nooit over hun overdreven angst voor die situatie heen kunnen komen.
Exposure werkt met andere woorden alleen wanneer je specifiek met het gedrag geconfronteerd wordt waar je bang voor bent en dat kan alleen als je safety behaviours achterwege laat.
Sociale vaardigheden en angst
Zo komen we terug op de centrale stelling: het werken aan je sociale vaardigheden kan tegen je werken. Dat komt doordat sociale vaardigheden kunnen dienen als safety behaviour. Met sociale vaardigheden bedoelen we dan de “technische” vaardigheden op het sociale vlak. Bijvoorbeeld: kijk mensen aan, ga gevoelige onderwerpen uit de weg, spreek rustig en duidelijk enzovoort.
Hiermee wordt de angst in sociale situaties echter niet per se minder. De onderliggende angst die mensen hebben in sociale situaties is namelijk de angst om niet door andere mensen geaccepteerd te worden of, nog erger, genegeerd en geminacht te worden. Om deze angst tegemoet te komen, zou men eigenlijk de confrontatie aan moeten gaan. Wees gewoon jezelf, ga zoveel mogelijk contacten aan en voel hoe het is om afgewezen te worden. Leer dat het geen groot probleem is aangezien er voor elke “hater” ook wel een “lover” is. Het ontwikkelen van je sociale vaardigheden kan dit echter in de weg staan omdat je nooit jezelf laat zien, maar altijd de aangepaste versie van jezelf die er op is gericht om de ander tegemoet te komen. Als je al afgewezen wordt, werken de technieken niet en ligt het niet aan jou.
Dit betekent natuurlijk niet dat het ontwikkelen van je sociale vaardigheden in alle gevallen slecht is. Voor mensen die sowieso niet erg gespannen zijn in sociale situaties kan het een mooie aanvulling zijn. Het helpt om nog een stukje charmanter te zijn in verkoop- of onderhandelingssituaties bijvoorbeeld. In de meeste sociale situaties zijn dergelijke vaardigheden echter niet per se noodzakelijk en zal het gewenste gedrag vanzelf volgen zodra de angst verdwijnt.
Brouteers zijn professionals met een rebels randje en altijd op zoek naar goud. Lees verder als jij meer weten over wie we zijn of hoe we werken. Heb je vragen? Neem dan contact met ons op!
