Jouw bedrijfscultuur voor de komende jaren

Goed voorbeeld doet volgen. Slecht voorbeeld helaas ook. Een bedrijfscultuur is de collectieve mindset van een organisatie. Het geeft continu antwoord op vragen als: Hoe gaan we met elkaar om? Wat doen we wel en wat is not done? Hoe reageren we op een situatie? Wat vinden we belangrijk? Het vormt onze verwachtingen en bepaalt welke keuzes we maken. Met andere woorden: de cultuur in een bedrijf stuurt het gedrag van de mensen die er werken. Een bedrijfscultuur kan allerlei vormen aannemen. In dit blog vertel ik je over de verschillende soorten bedrijfsculturen én hoe je de cultuur in jouw organisatie kunt veranderen.

Wat is een bedrijfscultuur?

Tijdens een experiment werden tien apen in een kooi gezet. In het midden van de kooi hing een tros bananen. Daaronder stond een trap. De apen hoefden enkel de trap op te lopen om bij de bananen te kunnen. Er was één maar… Zodra een aap de trap opliep, werd hij door de onderzoekers natgespoten. Het gevolg? De apen in de kooi leerden heel snel dat ze niet de trap op moesten gaan. Dat gaf alleen maar nattigheid. Na verloop van tijd werd één van de apen uit de kooi gehaald. In zijn plaats kwam een nieuwe aap terug in de groep. Zodra de nieuweling zich richting de trap bewoog om naar boven te klimmen, gingen de overige apen hevig protesteren. Zij hadden de ervaring van de waterspuit en waarschuwden de nieuweling. De boodschap was duidelijk: ga niet naar boven! Het werkte. De nieuwe aap bedacht zich en bleef beneden. Hij had zelf niet de ervaring van de waterspuit, maar zijn gedrag werd beïnvloed door de rest van de groep. Eén voor één werden de originele apen vervangen voor nieuwe apen. Het proces herhaalde zich steeds: de nieuweling wilde de trap op klimmen, de groep protesteerde en de aap bleef beneden. Uiteindelijk bestond de groep van tien apen uitsluitend uit nieuwelingen. Geen van hen had zelf de ervaring van de waterspuit. Toch probeerde geen enkele aap meer om de trap op te klimmen. Ze hadden elkaar aangeleerd dat het pakken van de banaan niet wenselijk was.

Wat er in de apenkooi gebeurde, gebeurt overal. In een gezin, in de samenleving, maar ook in organisaties. Waar mensen met elkaar samenleven of samenwerken, ontstaan er gebruiken over wat je wel of niet doet. Dit gebeurt grotendeels onbewust. Als je aan mensen vraagt: ‘Waarom doe je dit op deze manier?’ Dan is het antwoord vaak: ‘Zo doen we dat hier gewoon.’ Dát is precies hoe een cultuur werkt. Het is een samenvoeging van hoe we ons gedragen – afgesproken en niet-afgesproken.

Blauwe, gele en groene organisaties

Bedrijfsculturen zijn er in allerlei soorten. Van heel stabiel tot heel flexibel en van heel erg naar binnen gericht tot heel erg naar buiten gericht. Het Competing Values Framework van Quinn en Rohrbaugh onderscheidt vier typen bedrijfsculturen. We noemen ze voor het gemak blauwe, gele, groene en rode organisaties.

Bron: House of Control

Een blauwe organisatie heeft een hiërarchiecultuur. De organisatie is taakgericht en staat voor orde en zekerheid. De regels zijn duidelijk en mensen houden zich eraan. Is de airco kapot? Dan gaat het protocol in werking. Een monteur wordt gebeld, deze doet een inspectie, maakt een rapport, het rapport gaat langs degene die een beslissing moet nemen en na goedkeuring wordt de airco gemaakt. Het gaat niet snel, maar wel volgens de regels.

Een gele organisatie heeft een innovatiecultuur. De organisatie is creatiegericht en staat voor vernieuwing en creativiteit. Gele organisaties zijn flexibel. De regels worden weleens omgebogen om iets sneller of beter te doen. Is de airco kapot? Dan zoeken we zelf een oplossing. Met ducttape en touw hangt de airco in no-time weer op zijn plek. Het is misschien niet de meest duurzame oplossing, maar voorlopig werkt het prima.

Een groene organisatie heeft een familiecultuur. De organisatie is mensgericht. Het geluk en de gezondheid van mensen staat voorop. De organisatie is vooral bezig met beschermen. Bij een kapotte airco is de grootste zorg het feit dat medewerkers nu in de hitte moeten zitten. Ze zullen verkoelende drankjes of ijsjes uitdelen en ondertussen een afspraak maken om de airco te laten maken.

Een rode organisatie heeft een marktcultuur. De organisatie is resultaatgericht en gaat voor snelheid, kracht en macht. Rode organisaties zijn erg besluitvaardig. Is de airco kapot? Dan wordt met spoed een monteur gebeld. Als het moet, wordt gelijk een nieuwe airco besteld. Geen gedoe, gewoon maken.

Het belang van een sterke bedrijfscultuur

Welke cultuur ontstaat in een organisatie, hangt in grote mate af van het bestuur. Bij Brout zeggen we vaak dat een organisatie een spiegel is van de directeur. Dat klinkt een beetje simpel, maar het is wel zo. De directeur drukt een belangrijke stempel op het beleid in een organisatie. Is hij van nature wantrouwig? Dan zal hij allerlei controlemechanismes ontwikkelen om grip op zijn mensen te houden. Het gevolg is dat medewerkers hier zelf ook wantrouwig van worden. Zélfs als zij van nature niet wantrouwend zijn. Het beleid in de organisatie triggert dit gedrag. Zo krijgt een wantrouwende directeur vanzelf een wantrouwende organisatie.

De heersende bedrijfscultuur is bepalend voor het resultaat. Stel, je gaat ergens werken, maar jouw persoonlijke waarden zijn anders dan die van de organisatie? Dan botst dat. Dat geeft gedoe en dat is zonde. Alle energie die verloren gaat door ‘gedoe’ noemen we entropie. Denk hierbij aan de energie die wordt verspild door frustratie, onduidelijkheid, roddelen, meningsverschillen, spanning of ziekte. Een zogenaamde Barrett Scan, genoemd naar de Amerikaanse organisatie psycholoog Barrett, meet entropie in een organisatie: alle energie die weglekt aan non-arbeid. De resultaten geven handvatten om aan de slag te gaan met de bedrijfscultuur.

Werken aan jouw bedrijfscultuur

Brout houdt bedrijfsculturen onder een vergrootglas. Daarbij bieden we altijd maatwerk. We stellen veel vragen. Wat wil je graag zien? Wat werkt wel? Wat werkt niet? Hoe komt dat? We challengen gewoontes door steeds te vragen: waarom doen jullie dit? Vervolgens kijken we hoe we gedrag duurzaam kunnen veranderen. Dat gebeurt niet alleen door het geven van trainingen, maar ook door kritisch naar bedrijfsprocessen te kijken.

Organisaties komen bijvoorbeeld bij ons met de wens dat medewerkers meer leiderschap laten zien. Wij geven dan niet automatisch een leiderschapstraining. We kijken eerst naar de organisatie zelf. Waarom laten medewerkers geen leiderschap zien? Wat houdt hen tegen? Soms zien we dat voor de aankoop van één kladblokje zes handtekeningen nodig zijn. Dat werkt natuurlijk niet. Met zo’n ingewikkeld proces zal niemand nog een aankoop willen doen. Weg leiderschap. Andersom kan het ook zijn dat de medewerker wel probeert om leiderschap te tonen, maar dat hij of zij constant wordt teruggefloten door een leidinggevende. De medewerker wordt dan niet door zichzelf, maar juist door anderen gehinderd. In zo’n geval heeft de medewerker geen leiderschapstraining nodig, maar het management.

Broutlab

Wil je aan de slag met jouw bedrijfscultuur en kun je daarbij ondersteuning gebruiken? We komen graag bij je langs voor een Broutlab. Tijdens een 3 uur durende sessie gaan we met elkaar om tafel. We kijken naar de cultuur in jouw organisatie. We zetten de werkelijke situatie tegenover de gewenste situatie. Zo ontdekken we waar groei mogelijk is. De uitkomsten van het Broutlab vertalen we naar een concreet programma. Wil je meer weten? Neem dan vrijblijvend contact met ons op.